Telefonski imenici, koji su danas gotovo potpuno zaboravljeni, bili su publikacije koje sadrže listu telefonskih brojeva, obično organizovanih po azbučnom redu imena ili prema adresama. Tradicionalno su postojali u štampanom obliku, kao debele knjige koje su bile dostupne u svakom domaćinstvu ili poslovnom prostoru. Svaka osoba ili firma koja je imala pretplatu na telefonske usluge bila je uključena u ovaj imenik, osim ako je izričito zatražila da njen broj bude nepoznat.
-Nekada se govorilo za nezanimljivog čovjeka da je dosadan kao telefonski imenik. Često je to omladina znala kazati za udžbenike (Bogme, i za profesore!). Međutim, odavno više nema tih vinjavih knjižurina, štampanih na jeftinom, roto papiru, umackanih i pocijepanih od silnog listanja… Na počecima – osvjedočili smo se – nije bilo tako – navodi istoričar iz Banjaluke Zoran Pejašinović na svom „Fejsbuk“ profilu.
U doba Vrbaske banovine, napominje, mali broj građana imao je telefonski priključak, pa su i imenici bili svojevrsne „knjige prestiža”, a priređivači tih publikacija trudili su se da uz svakog pojedinačnog pretplatnika idu njegovo zanimanje i adresa.
-Zato su danas ti imenici zanimljiviji od mnogih pretendenata na NIN-ovu nagradu. Banjaluka je, recimo, 1930. godine imala svega 123 telefona. (Poređenja radi, Osijek je imao 746 a Zenica 31). Imena i adrese pretplatnika nam nakon devet decenija omogućavaju svojevrsnu rekonstrukciju i vizuelizaciju onodobnog grada i života u njemu. Brojevi su bili jednocifreni, dvocifreni ili trocifreni. „Najveći” telefonski broj bio je 130! – kaže Pejašinović.
Pojašnjava da su prvih nekoliko telefonskih numera bile su rezervisane za samu Poštu, a biće da su tu novinu (kao i mnoge druge) prvi prihvatili trapisti, jer je njihova pivara imala broj 4.
– Robert Bramer je, kao što znamo, imao apoteku u Kralja Alfonsa XIII (Gospodska) na broju 21, a njegov broj telefona bio je 9; „banov stan” bio je na adresi „Kralja Petra Drum 25”, što znači da je Svetislav Milosavljević u doba sakupljanja podataka za imenik još uvijek boravio u Hotelu „Bosna“, a javljao se na broj 63; poznati banjalučki projektant Stojan Borovnica imao je broj 73, autoprevoznici„Braća Divjak” imali su trocifren broj 1-05; počasni poljski i konzul i vlasnik ribnjaka Artur Burda stanovao je u Ulici biskupa Markovića, gdje je imao broj 94, a konzulat u Ulici kralja Aleksandra imao je telefon broj 1-04; ako biste se zabunili pa umjesto posljednje četvorke okrenuli trojku, dobili biste znamenitog ljekara, dr Branka Čubrilovića (1-03); kome je trebao advokat dr Tode Lazarević, birao je sedmicu i nulu; Realka se dobijala na broj 83; Fabrika duvana se od dvocifrenih pretplatnika dobijala najbrže, jer je trebalo samo na glomaznom aparatu dva puta okrenuti „keca”; biskup Garić je imao broj 97, a njegov komšija, mitropolit Vasilije broj 38; gradonačelnik Hamzaga Husedžinović javljano se na broj 62, itd – naglašava Pejašinović.
Pogledajte ko su bili „vlasnici“ ostalih telefonskih brojeva:
<>
