Pravoslavni vjernici danas slave praznik posvećen Svetoj velikomučenici Varvari, kojoj u crkvenom kalendaru nije posvećeno crveno slovo, ali ovu svetiteljku veliki broj porodica slavi kao krsnu slavu.
Mnoga vjerovanja i narodni običaji posvećeni su današnjem prazniku.
Običaj je da se danas sije žito, što je posebno njegovano u porodicama sa malom djecom. Naime, žito koje djeca posiju u plitak tanjir ili činijicu danas, trebalo bi da ozeleni do Božića.
Kult ove svetiteljke jednako je slavljen i na Istoku i na Zapadu, a kod nas se već vijekovima njeguje običaj da se danas kuva “varica” od raznih žitarica, koja se jede tokom narednih dana. Varica se uveče ostavi da uvri pored vatre u loncu, pa se sutra na Varvarin dan gleda sa koje je strane navrilo, pa se kaže da sa te strane u polju treba sijati pšenicu, ako se želi dobar rod. Vareno žito se jede u kući, njim se posipa mjesto gdje se uzima voda za piće, a miješa se i sa soli, pa se daje stoci.
Naši stari kažu da od današnjeg dana dan počinje da raste, a noći su sve kraće i do Božića dan bude pola sata duži, od kada počinje naglo da raste.
To čine i rimokatolici. Na Zapadu se na njen dan stavlja u vodu grančica višnje ili trešnje, da bi procvjetala za praznik Rođenja Hristova. U Republici Srpskoj Sveta Varvara obilježava se kao Dan rudara.
Ko je Sveta velikomučenica Varvara
Sveta velikomučenica Varvara živjela je u četvrtom vijeku u Maloj Aziji i mučenički postradala radi vjere. Varvara je bila izuzetno lijepa i mudra djevojka i otac Dioskor je, u želji da je sačuva, zatvorio u kulu svoga dvorca okruženu bogatstvom, udobnostima i sluškinjama.
U toj usamljenosti Varvara je svojim blistavim umom dosegla do saznanja o Tvorcu i Gospodu iako je niko nije imao tome poučiti. Kada je jednom uspjela da pobjegne iz kule, Božjim promislom srela je neke hrišćanke od kojih je saznala ono što je i sama naslućivala.
Vratila se u kulu i u svom kupatilu prosjekla i treći prozor kao simbol Svete Trojice, a prstom, kao gvožđem izdubila krst u kamenom zidu. Iz njene stope na podu kupatila proključao je izvor žive vode koja je liječila mnoge bolesti.
Kada je otac saznao šta mu ćerka radi, surovo ju je istukao, istjerao iz kule i pojurio da je ubije.
Tada se jedna stijena otvori i sakri Varvaru od oca.
Kada se ponovo javi, otac je odvede načalniku Martijanu, kome je predao ćerku na mučenje.
Nevinu Varvaru su skinuli i tukli, dok joj cijelo tijelo ne bi pokriveno krvlju i ranama.
U tamnici joj se javio sam Gospod s anđelima i iscijeli je. Vidjevši to, neka žena Julijanija, i sama požele da je muče. I obe su bile jezivo mučene i s porugom po gradu vođene.
Odsjekli su im grudi, zbog čega su puno iskrvarile. Najzad su ih izveli na gubilište, gdje je Varvaru zaklao njen otac, a vojnici Julijaniju. Toga istog dana udari grom u kuću Dioskorovu i ubi i njega i Martijana.
Sveta Varvara je postradala 306. godine. Mošti joj se nalaze nalaze u Kijevu.
