Zaslugom Gorana Baraća, je na YouTube-u osvanuo film o staroj Banjoj Luci.
Video traje 24 minuta, od čega 4 minuta de fakto najstarijih kolor kadrova našeg grada, načinjenih prije 7-8 decenija. Neke od „isječaka” ovog materijala mogli smo vidjeti i ranije ali u mnogo lošijem izdanju, a veliki dio kadrova su potpuna novina za sve nas.
– Dokumentarni film „Bosna koja je prošla“ istinski je biser u sačuvanom filmskom fondu banjalučkog kino-amatera Aleksandra Bojka (1896-1969). Prvi dio ovog celuloidnog spomenika davno o prohujalim vremenima Bojko je snimio od ljeta 1939. do ljeta 1944. godine i to svojom malom 8-mm kamerom „agfa moveks 8“. Na osamdesetak metara celuloida Bojko je zabilježio prizore sa Govedarnice i Tržnice, znamenite Banjalučane, ali i obične ljude, spomenike otomanske kulture, ljetni vašar ispod Kastela i stare arhitekturne elemente koji su uzmicali pred navalom modernog doba.
Kese prepune isječenih komada filmske trake sa kadrovima iz prvog i drugog dijela ovog Bojkovog remek-djela pronađene su u februaru 2007. godine u podrumu jedne zgrade u banjalučkom naselju Obilićevo (Mejdan), gdje su stajale zaboravljene preko 40 godina. Restauracija „Bosne koja je prošla“ i njeno dovođenje u stanje adekvatno za digitalizaciju trajali su – sa povremenim dužim i kraćim prekidima, uz mnogo poteškoća (zbog izuzetno lošeg stanja filmske trake) – sve do jeseni 2023. godine, kada je pod okriljem Filmskog kluba „Osmica“ izmontirana verzija najpribližnija autorovoj. Početkom ove godine kompletno ostvarenje digitalizovano je u HD rezoluciji u specijalizovanoj laboratoriji – kaže Goran Barać:
Iako je ovaj film neprocjenjivo kulturno-istorijsko blago, posebno valja istaći činjenicu da je Aleksandar Bojko oko četiri minuta ovog ostvarenja snimio na „agfakolor“ traci u boji, i to 1940, 1942. i 1944. godine. Inače, kadrovi u koloru iz tog doba načinjeni na prostoru bivše Jugoslavije i dalje su pravi raritet, što ovom filmu daje dodatnu vrijednost.
– Kao istoričar, naglasio bih da ovaj Bojkov film ima izuzetnu dokumentarnu vrijednost, za grad, njegov arhitekturu i etnologiju, kao i za biografije pojedinih banjalučkih uglednika, napisao je na svojoj Facebook stranici istoričar Zoran Pejašinović.
