U Banskom dvoru 13. marta biće održana promocija knjige „Žena koja je pušila žitan“ autorke Olge Radić, koja govori o jedinstvenoj ženi Jovanki Bončić, prvoj ženi arhitekti u istoriji Njemačke koja je stekla diplomu inženjera.
Malo ko zna da zahvaljujući ovoj velikoj ženi grad na Vrbasu danas krase dvije prelijepe građevine po kojima je prepoznatljiva. Davnih tridesetih godina ova sjajna, talentovana arhitektkinja je zajedno sa Jovanom Rankovićem i Anđom Pavlović, izradila projekat za dvije banske zgrade u Banjaluci – Banski dvor i Bansku upravu.
Srpskoj prestonici je ostavila zgrade Učiteljskog (zgradu Ženske učiteljske škole kraljice Marije) i Veterinarskog fakultetaRadila je i na rekonstrukciji dijela doma „Ankera“ u Balkanskoj ulici u Beogradu, učestvovala je u izvođenju zgrade Pravnog fakulteta, projektovala bolnicu u Despotovcu i gimnaziju u Smederevu, kao i nekoliko zgrada osnovnih škola u Srbiji.
Advokat Mihailo Bončić i njegova supruga Katarina dobili su ćerku Jovanku 1887. godine. Rođena je u Nišu, prva tri razreda osnovne škole završila je u Požarevcu, a četvrti i šest razreda gimnazije u Požarevcu.
U Beogradu je pohađala Treću mušku gimnaziju, gde je maturirala 1905. godine i potom se upisala na Arhitektonski fakultet. Pošto je završila sedmi semestar studija, Jovanka Bončić otišla je u Njemačku na dalje školovanje, i to u Darmštat. Tamo je upoznala Ukrajinca Andreja Katerinića, inženjera, za koga se kasnije i udala.
U analima Darmštatskog prestižnog univerziteta ostaje zabeliježeno da je Bončićeva stekla akademsko zvanje arhitekte i diplomu inženjera 18. jula 1913. godine čime je postala prva žena u istoriji Njemačke koja je stekla diplomu inženjera.
O ovom neobičnom događaju izvijestile su i berlinske “Ilustrovane novine”, i to tako što su na cijeloj naslovnoj strani objavili fotografiju diplomaca gdje je među mladićima i jedina djevojka – mlada Jovanka Bončić.
Koliko je ova Srpkinja bila značajna u nemačkom “gradu nauke” govori i činjenica da jedna nagrada Univerziteta u Darmštatu nosi njeno ime, baš kao i jedna ulica u studentskom kampusu.
Nagrada “Jovanka Bončić” dodjeljuje se ženama za posebna naučna dostignuća u oblasti materijala i geonauke, a prva je dodijeljena na stogodišnjicu njenog diplomiranja.
Bončićeva je sa suprugom Andrejem Katerinićem mnogo putovala. Vjenčali su se u Rusiji, živjeli u Petrogradu, Rigi, Moskvi, Kozeljevu, Kijevu, Padolskom i u Birzuli kod Odese, a u Jugoslaviju su se vratili bježeći od revolucionarnih previranja. Imali su trojicu sinova – Mihaila, Petra i Vitalija.
U svojoj domovini Jovanka Bončić je odlikovana ordenom Svetog Save Petog reda 1928. godine, a deset godina kasnije ordenom Jugoslovenske krune Petog reda.
Andrej Katerinić projektovao je zgradu Osnovne škole „Kralj Aleksandar I“ u Dečanskoj ulici u Beogradu (1930, danas zgrada Muzičke škole „Stanković“) i zgradu Srednje tehničke škole u ulici Vojislava Ilića.
Tokom 1941. godine nije radila, da bi joj 1942. godine bili dodeljeni manje značajni zadaci u Ministarstvu građevina. U proljeće 1944. godine otišla je na dužnost u Petrovac na Mlavi, gdje je izvodila manje radove i dočekala kraj Drugog setskog rata, posle koga se vratila u Ministarstvo građevina gde je 1945. godine penzionisana.
Jovanka Bončić ostala je u srpskoj prestonici sve do svoje smrti. Nastradala je u svom stanu u Beogradu 27. decembra 1966. u požaru koji je sama izazvala zaspavši sa neugašenom cigaretom.
