Hildegard Hilde Zaloscer (Zaloszer) ime je koje se rijetko spominje u našem javnom prostoru, iako pripada samom vrhu svjetske naučne baštine i itekako ima veze sa Banjalukom.
Ova istoričarka umjetnosti, egiptolog, esejistkinja, književnica i jedna od vodećih stručnjaka za koptsku istoriju i umjetnost, žena je čiji je rad ostavio trag od Beča do Aleksandrije.
Na ovu izuzetnu naučnicu podsjetio je u zanimljivom tekstu na svom „Fejsbuk“ profilu banjalučki istoričar Zoran Pejašinović.
Djetinjstvou Banjaluci
Navodi da je Hilda Zaloscer rođena 1903. godine u tuzlanskoj jevrejskoj porodici, od oca Jakoba Zaloscera i majke Berte (Bertha Kallach).
– Hilda Zaloscer se odavno smatra jednim od najznamenitijih koptologa na svijetu. Hilda je odrasla u Banjaluci, gdje joj se porodica preselila nedugo nakon njenog rođenja. U gradu na Vrbasu pohađala je poznatu Realku. Kada je 1918. godine uspostavljena Kraljevina SHS, njen otac, poznati advokat, lojalan austrougarskim vlastima, postao je persona non grata, te je sa suprugom i tri kćerke morao iseliti iz novostvorene jugoslovenske države. Tako je i Hilda zauvijek napustila 6. razred naše gimnazije, banjalučke aleje i sokake – navodi Pejašinović.
<>
Beč – studije, rad i rastući antisemitizam
Život i školovanje, dodaje, nastavila je u Beču, a tamo je upisala i univerzitet.
Od 1927. do 1936. godine, Zaloscer je bila urednica časopisa za umjetnost Belvedere i dopisivala se sa Tomasom Manom. Ubrzo dolazi do porasta antisemitizma.
– Ni na lijepom plavom Dunavu život joj nije bio lak. Stalni posao nije mogla naći, pa je 1936. godine otišla u Egipat, gdje se u početku izdržavala radeći kao kućna pomoćnica. Na univerzitetu u Aleksandriji počela je istraživati istoriju drevnih Kopta. Skrivajući se od antisemitizma, jedno vrijeme živjela pod imenom Samira Šukri – navodi Pejašinović.
Prema članku koji je autorka Judith Belfkih napisala za Wiener Zeitung, Jevrejski muzej u Beču utvrdio je da je Zaloscer bila jedna od najmanje 13 žena koje su sklopile „fiktivne brakove“ kako bi kroz emigraciju izbjegle nacistički progon tokom Drugog svjetskog rata.
Egipat: Novi početak i put ka vrhu
U periodu od 1946. do 1968. godine, Zaloscer je bila profesorka istorije umjetnosti na Univerzitetu u Aleksandriji, gdje je postala istaknuti i svjetski priznat stručnjak za koptsku umjetnost.
Povratak u Evropu
– Poslije jomkipurskog, izraelsko-egipatskog rata 1967. godine, vraća se u Austriju, gdje dobija mjesto na Institutu za istoriju umjetnosti. Od bečkog univerziteta dobila je Zlatni počasni doktorat. Posvetila se nauci. Nizala su se priznanja i nagrade – navodi Pejašinović .
Privremeno je živjela u Beču do 1970. zatim je tokom naredne dvije godine bila profesorka na Univerzitetu Karleton u Otavi, Ontario, Kanada, prije nego što se vratila u Beč.
Od 1975. do 1978. godine predavala je na Univerzitetu u Beču.
– Svojim radom dokazala je da je koptska umjetnost „autohtona i autonomna umjetnička forma, koja je postojala hiljadama godina u sjeni grčko-rimske, vizantijske i faraonske umjetnosti”. Umrla je 1999. godine u Beču. Nil i Dunav znaju za nju. Red je da je se i Vrbas sjeti – ističe Pejašinović.
