Na Aranđelovdan, 21. novembra 1918. nakon više od četiri vijeka pod stranom vlašću, Banjaluka konačno oslobođena.
Tog dana bataljon 13. puka “Hajduk Veljko” ušao je u Banjaluku, koja je svečano bila ukrašena srpskim zastavama i slikama kralja Petra Karađorđevića, kao i parolama podrške kralju Petru, oslobodiocima i saveznicima.
Srpske vojnike predvodili su pješadijski major Dragoljub Lj. Bajalović i kapetan Todor Ilić.
Proslava dvije decenije nakon oslobođenja
– Aranđelovdan 1938. godine donio je Banjaluci obilježavanje 20 godina od ulaska srpske vojske u grad. Narodna odbrana uzela je na sebe obavezu da po treći put organizuje proslavu tog datuma kao „uspomenu na naše narodno oslobođenje”. Posebnu draž svečanosti davala je činjenica da je u Banjaluku upravo prekomandovan Dragoljub Bajalović, koji je dvije decenije ranije predvodio srpsku vojsku pri ulasku u grad – piše na svom „Fejsbuk“ profilu banjalučki istoričar Zoran Pejašinović.
Sačinjen je, dodaje, program po kome je predviđena svečana sjednica gradskog vijeća, te „velika povorka selјaka kroz grad” i, na kraju, akademija u Pozorištu.
Dan proslave: Povorke, bogosluženja i počasti oslobodiocima
– Dan-dva pred proslavu, cijeli grad je bio okićen jugoslovenskim zastavama, a gradske vlasti su duž glavnog druma „pojačale električnu rasvjetu raznobojnim sijalicama”, te posebnim proglasom pozvale građanstvo da se priklјuči proslavi. Glavna svečanost bila je na stadionu bana Kujundžića. Ujutro, na dan proslave, sa Kastela je ispalјen 101 topovski hitac – podsjeća Pejašinović.
Uslijedilo je „blagodarenje po bogomoljama”.
– U katedrali se u devet časova obreo skoro sav vojni vrh, koga su predstavljala tri generala, te zamjenik bana, počasni poljski konzul Burda, predsjednik gradske opštine dr Asim Džinić i mnoge druge zvanice. Iste zvanice su sat kasnije prisustvovali bogosluženju u pravoslavnoj crkvi, a kasnije i u Ferhat-pašinoj džamiji. Istovremeno, obavljena su i bogosluženja u obje sinagoge, te u grko-katoličkoj i evangelističkog bogomolji. Održana je svečana sjednica gradskog vijeća, kojoj su prisustvovali predstavnici banske i vojne vlasti, te mnogih društava – navodi Pejašinović.
Dodaje da je gradonačelnik Džinić je – da bi se „na jedan vidan način odala pošta žrtvama koje je srpska vojska podnela u borbi za oslobođenje i ujedinjenje” – predložio vijećnicima da se pukovnik Dragolјub Bajalović izabere za počasnog građanina Banjeluke.
– Vijećnici su to jednoglasno prihvatili a prisutni su „dugotrajnim aplauzom pozdravili zaklјučak gradskog vijeća”. Posebna delegacija posjetila je pukovnika Bajalovića i zvanično mu saopštila da je izabran za počasnog građanina. Kako su pisale novine, on je bio „neobično dirnut pažnjom i čašću koju mu je ukazao grad kojem je on prvi doneo slobodu” – naglašava Pejašinović.
<
Nakon završetka sjednice gradskog vijeća, formirana je duga povorka građana, selјaka i đaka svih škola koja je prošla glavnim ulicama do stadiona.
– Povorku su predvodili članovi Udruženja dobrovolјaca. Stadion je bio prepun građana, a na terenu su sokoli sa svojim zastavama a ispred njih SPD „Jedinstvo”. General Alimpić je izvršio smotru vojske, a publika je posebno srdačno pozdravila pukovnika Bajalovića, „koji je na pozdrave odgovorio mahanjem rukom”. Svečanost je otvorio predsjednik Odbora za proslavu dr Stevo Molјević. Nakon njega govorio je predsjednik Udruženja dobrovolјaca Petar Trumić, koji je podsjetio na zasluge osam hilјada dobrovolјaca iz Krajine. Član nekadašnjeg
Narodnog vijeća Martin Zrelec govorio je o dolasku srpske vojske u Banju Luku, te podsjetio na „nevolјe kojima su Hrvati bili izloženi pod tuđim gospodarstvom”. Okuplјenima se obratio i pukovnik Bajalović. Svečanost je završena isto veče u Narodnom pozorištu gdje je prikazana predstava „Na leđima ježa” Stevana Jakovlјevića. Izvještavajući o ovoj predstavi Mitar Mitrović nije mogao sakriti nezadovolјstvo publikom, koja je ulazila sa zakašnjenjem, neki su došli da pokažu „nova odela i toalete”, a neki su se smijali u nimalo komičnim situacijama. Idila, reklo bi se…. – kaže Zoran Pejašinović.
Godinu kasnije
Godinu dana kasnije, prema riječima Pejašinovića, glavna tema u Banjaluci biće preuređenje zlosrećne države, a o obilježavanju godišnjice dolaska onog majora i vojnika sa šajkačama u „Vrbaskim novinama” nije bilo ni slova.
– Još dvije godine kasnije neće biti ni spomenutih novina, ni države… Pred očima šezdesetogodišnjeg penzionisanog pukovnika i počasnog građanina Banjaluke buknuo je još jedan rat. Za guše i kame su se uhvatili oni koje je ujedinio… – navodi on.
Ko je bio Dragoljub Lj. Bajalović
U Prvom svjetskom ratu Dragoljub Lj. Bajalović vojevao je kao komandant 2. bataljona 22. pješadijskog puka (1914), komandant 4. bataljona 14. pješadijskog puka (1914/15), u Kolonskoj komori Timočke divizije (1915/16) i kao komandant 1. bataljona 14. pješadijskog puka (1916),
Od 1916. do 1918. u Rusiji je na regrutovanju dobrovoljaca i formiranju Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Srpske oficire je 11. februara 1916. sa Krfa put Rusije ispratio prestolonasljednik Aleksandar Karađorđević.
Za komandanta 1. bataljona 13. pješadijskog puka „Hajduk Veljko“, sa kojim je ušao u Banjaluku, postavljen je avgusta 1918. Na tom mjestu ostao je do 1. maja 1923, kada je prekomandovan u 38. pješadijski puk. Uslijedila je služba u Štabu 5. armijske oblasti, te u Knjaževačkom i Pirotskom vojnom okrugu. U Banjaluku je došao 20. novembra 1936. sa mjesta komandanta Pirotskog vojnog okruga, primivši dužnost komandanta Banjalučkog vojnog okruga.
Dragoljub Bajalović je nosilac Medalje za vojničke vrline (1900), Medalje kralja Petra Prvog (1903), Karađorđeve zvijezde sa mačevima četvrtog stepena (1913), Zlatne medalje za hrabrost u ratovima 1912/13, spomenica srpsko-turskog i srpsko-bugarskog rata 1912/13, bugarskog Ordena „Aleksandar“ petog stepena s mačevima (1913), francuskog Ratnog krsta (1920; Croidž de guerre), Zlatne medalje za hrabrost (1921), Ordena bijelog orla petog reda (1923) i Ordena jugoslovenske krune (1939).
Umro je 5. maja 1949. u Beogradu. U „Politici“, u „Ličnim vestima“, ožalošćena porodica je kratko obavijestila prijatelje da je „naprasno preminuo pukovnik u penziji Dragoljub Lj. Bajalović“.
Zajedno sa Bajalovićem u Banjaluku je 21. novembra 1918. ušao i kapetan Todor Borisava Ilić, rođen 3. maja 1888. u Požegi kod Užica.
