Tokom noći 22. aprila preminuo je Zurab Cereteli, jedan od najpoznatijih svjetskih vajara, predsjednik Ruske akademije umjetnosti i dugogodišnji ambasador kulture.
Odlaskom ovog umjetnika, svijet ostaje bez stvaralačkog duha čiji su radovi oblikovali prostore od Moskve do Njujorka, od Pariza do Jerusalima — pa i Banjaluke.
Banjalučki istoričar Zoran Pejašinović ističe da Banjaluka nije baš bogata skulpturama, a neki od tih spomenika su skrajnuti, gotovo nevidljivi u svakodnevici.
Jedan takav primjer, dodaje, nalazi se u neposrednoj blizini banjalučke Gimnazije — bista posljednjeg ruskog cara, Nikolaja II, otkrivena 21. juna 2014. godine.
– Na toj svečanosti, u prvom planu bile su političke zvanice — domaće i ruske. Malo ko je tada obratio pažnju na vremešnog gospodina u svjetloplavom odijelu. Bio je to sam autor biste — Zurab Konstantinovič Cereteli, tada već 80-godišnjak. Zanimljivo je da je boravak ovog umjetnika u Banjaluci u medijima prošao gotovo nezapaženo – napominje Pejašinović na svom „Fejsbuk“ profilu.
Rođen 1934. godine u Tbilisiju, u inženjersko-umjetničkoj porodici plemićkog porijekla, Cereteli je školovan u rodnom gradu i u Parizu, gdje je, između ostalih, upoznao i velikane poput Marka Šagala i Pabla Pikasa. Tokom decenija rada izgradio je status jednog od najznačajnijih savremenih vajara postsovjetskog prostora, poznatog po velikim, često kontroverznim spomenicima, poput gotovo 100 metara visokog spomenika Petru Velikom u Moskvi.
Ceretelijeva umjetnička karijera bila je jednako impozantna kao i njegovi radovi: bio je predsjednik Ruske akademije umjetnosti, direktor Moskovskog muzeja savremene umjetnosti, te član brojnih akademija — gruzijske, španske, francuske, evropske. Nosilac je niza visokih priznanja, uključujući titule Zaslužnog umjetnika Gruzije i Narodnog umjetnika SSSR-a, dobitnik Lenjinove i dvostruki laureat Državne nagrade SSSR-a. Orden Legije časti i Zlatna medalja Nacionalnog društva za umjetnost SAD, koju je kao prvi ruski umjetnik ikad dobio, samo su kruna međunarodne reputacije koju je uživao.
I da, taj čovjek — čiji radovi krase metropole širom svijeta — napravio je bistu ruskog cara koja se danas gotovo neprimjetno nalazi nadomak centra Banjaluke.
Zato bi trebalo da se s vremena na vrijeme osvrnemo. Da pogledamo, zapitamo, pročitamo natpis, potražimo ko stoji iza bronzanog lika. Da upamtimo da tu, među nama, stoji djelić jednog velikog opusa. I da je Zurab Cereteli, makar jednom, došao tiho — ali ostavio trag.
