Nesporna činjenica je da je znamenita banjalučka Realka osnovana 4. oktobra 1895. godine. Ono što je manje poznato, navodi na svom „Fejsbuk“ profilu banjalučki istoričar Zoran Pejašinović, jeste da je svima znana zgrada na brdašcetu preko puta Kastela građena u tri faze.
Prva je trajala do 1898, druga do 1903. i treća 1931. godine. Đaci su, inače, napominje on, do početka 1898. godine nastavu pohađali u zgradi Ruždiji, danas kod kružnog toka „Štipaljka”.
– Realka je, dakle, do 1903. godine bila nekako „krnja” i, očigledno, nedovršena, a o tome svjedoče stara razglednica, na kojoj vidimo kako se odmah ispod školske zgrade nalazila Govedarnica, a na njoj vašar. A na varšaru „Welt Panorama”! – ističe Pejašinović.
„Welt Panorama” je, objašnjava, optički izum s kraja 19. vijeka a riječ je o svojevrsnoj optičkoj napravi za prikazivanje slika, koja je putovala od grada do grada, kao svojevrsni cirkus.
– Omogućavala je posjetiocima da se dive prizorima iz različitih krajeva svijeta. Ovakvi putujući uređaji su bili popularni upravo na prelazu vijekova, prije nego što je prevladao film kao vizuelna, a potom i audio-vizuelna zabava. Da su tadašnji đaci Realke (a možda i profesori) u ”Welt Panorami” razrogačenih očiju gledali kojekakve motive, ljude i životinje iz egzotičnih zemalja, iz dalekih zemalja ili sa drugih kontinenata, možemo samo pretpostaviti, kao i da li su zbog toga bježali sa časova (mislimo na đake). Ono što nije nepoznanica, jeste da će pokretne slike, odnosno, film, uskoro pobjediti i u istoriju poslati „Welt Panorame”, a o njihovom gostovanju kod danas svjedoče samo rijetke razglednice – ističe Pejašinović.
