Sabor Svetog Jovana Krstitelja – Jovanjdan, jedan od praznika posvećenih svetitelju i proroku koji je najavio dolazak Spasitelja i krstio ga na rijeci Jordan, proslavlja se sutra u svim hramovima Srpske pravoslavne crkve /SPC/ i u pravoslavnim domovima kao jedna od najčešćih srpskih slava.
Prema predanju, mnogi su mislili da je Jovan obećani mesija, ali je on, prepoznavši Isusa kada je slušao njegove prve javne propovijedi, rekao: “To je jagnje Božije koje uze na sebe grijehe svijeta”.
U Crkvi je svetitelj poznat i kao Jovan Preteča, a njegov praznik svrstava se u red najvećih proročkih praznika, jer se za Svetog Jovana, najbližeg sljedbenika i bliskog rođaka Isusa Hrista, vezuje početak misije Spasitelja i početak hrišćanske propovijedi.
Ovaj praznik se slavi dan poslije Bogojavljenja, kao sjećanje na Krštenje Isusovo i ulogu svetitelja koji je pripremao narod za novu vjeru.
“Ja vas krštavam vodom, ali onaj što ide za mnom jači je od mene… On će vas krstiti Duhom Svetim i ognjem”, riječi su Svetog Jovana koji je krštavao narod u rijeci Jordan i pozivao na pokajanje.
Na pravoslavnim ikonama Sveti Jovan je najčešće predstavljen sa krstastim štapom u lijevoj ruci i napisom – “Pokajte se, jer je blizu Carstvo nebesko”.
Od mladosti je bio posvećen vjeri i kao branilac javnog morala suprotstavljao se razvratu rimskog društva koji je u njegovo vrijeme dostigao vrhunac.
Sveti Jovan je javno osudio i cara Iroda Antipu koji je preoteo ženu svom bratu Filipu. Carica Irodijada je, kaže predanje, nagovorila kćerku Salomu da od Iroda zatraži glavu Jovanovu.
Zanesen Salominom igrom, Irod je naredio pogubljenje Jovana Krstitelja.
Ovom događaju posvećen je poseban praznik poznat kao Usjekovanje glave Svetog Jovana Krstitelja, a na ikonama se slika svetitelj koji u desnoj ruci drži svoju odsječenu glavu, prenosi bl-portal.
Za ovaj praznik vezuje se, kako je zapisao Sveti jevanđelista Luka, i događaj prenošenja ruke svetitelja u Antiohiju iz Sevastije, gdje je pogubljen.
Desna ruka Svetog Jovana, kojom je krstio Hrista, oduvijek je čuvana kao najveća svetinja, a sada se nalazi u Cetinjskom manastiru.
Sveti Jovan je uzor poštenja i pravdoljublja, pa se i u srpskom pravoslavlju poštuje i običaj bratimljenja “po Bogu i Svetom Jovanu”.
Izgubljeni običaj jovanjdana
Dani od Božića do Bogojavljenja nazivaju se nekršteni dani, a dani od Bogojavljenja, od kojih je prvi Jovandan, do Uskršnjih poklada nazivaju se kršteni. Zbog toga je u narodu ostalo vjerovanje da se krštenje i vjenčanje mogu obavljati tek od današnjeg dana nadalje, od Dana kumstva, pobratimstva i prijateljstva, a ne valja se, kaže narod to raditi u nekrštene dane.
Za Jovanjdan ne postoje posebni običaji osim, uz rezanja kolača i osveštanja kuće vjernika koji slave ovaj dan, pranja ikone. Na ovaj dan su se ikone iznosile iz kuća, poslije jutrenja, na rijeku, kanal, bunar i umivale su se, uslovno rečeno, brisale krpom pokvašenom tom vodom.
Običaj je odavno nestao, a vjerovalo se da će se onom ko to prekrši, te godine oduzeti ruke i noge i drugi običaj da se na ovaj dan djca, mladi pobratime, običajno u najbližem manastiru za vrijeme molitve i da se na ovaj dan poziva u goste kum, stari porodični ili bira kuma ona porodica koja nema staro kumstvo.
