Banjaluka je grad čija prošlost krije mnoštvo neobičnih i fascinantnih detalja – od puteva i spomenika, do industrijskih i kulturnih poduhvata. Ovi fragmenti iz prošlosti ne samo da otkrivaju kako je grad rastao i mijenjao se, već i svjedoče o ljudskoj maštovitosti, upornosti i želji da se ostavi trag.
*Ispred zgrade Željezničke stanice 1916. postavljen je neobičan spomenik – “Vitez u željezu”. Cilj je bio da se sakupi novac za finansiranje rata, ali na potpuno nestandardan način. Prodajom eksera, po znatno višoj cijeni od realne, omogućavalo se donatoru da ukucava eksere u statuu viteza izrađenu od drveta.
* Carski drum je u 19. vijeku bio moderni put, iako dug samo dva kilometra i širok tri i po metra. Sagrađen je još u vrijeme Ferhat-paše Sokolovića, bio je širi od svih ostalih u Bosni, a uz to i kaldrmisan. Tako je otvoren novi prilaz centru Banjaluke i to kroz tadašnji Bojića han.
*Još je u drugoj polovini 19. vijeka u Banjaluku iz Španije stigla malobrojna grupa Trapista Jevreja Sefarda i car im je odobrio da u Delibašinom selu kupe veće poljoprivredno zemljiše. Uz bogomolje i slične objekte, počeli su tu graditi i industrijske. Brzo su unapređivali i poljoprivrednu proizvodnju. Svoju koloniju u Banjaluci imali su i Jevreji Aškenazi za vrijeme Austro-Ugarske.
*U Rudniku Lauš kopan je mrki ugalj. Dnevno do 120 tona.
* Put prema Banj Brdu, s ciljem razvoja turizma, izgrađen 1932. i 1933. godine. Probijanjem” serpentinskog puta iz Gornjeg Šehera do Šehitluka, odnosno od današnjih Srpskih toplica do Banj brda, otvoren je pogled na grad, Vrbas i okolne planine.
*Banjaluka je prva u Bosni i Hercegovini dobila prugu širokog kolosijeka. Izgrađena je od Dobrljina do banjalučkog predgrađa u dužini od 104 kilometra. Kada je kasnije izgrađen kolosijek do centra grada, tu je podignuta jedna od najljepših evropskih stanica. Sada je Muzej savremene umjetnosti.
*Neke zgrade u Banjaluci 1902. godine dobile su elektriku iz centrale Trapista sagrađene na Vrbasu, a osvjetljenje šireg područja grada počelo je 1910. godine.
*Prvi moderan bioskop Banjaluka je dobila 1911. godine. Vlasnik je bio draguljar i zlatara Gotlib Marić. Bio je to elektro-bioskop.
