U samom srcu Banjaluke, na mjestu gdje se prepliću istorija, elegancija i urbana svakodnevica, smjestio se hotel “Palas” – jedan od najupečatljivijih simbola grada.
Podignut tridesetih godina prošlog vijeka, u doba intenzivne modernizacije Banjaluke, ovaj hotel nije bio samo reprezentativni objekat tadašnje arhitekture, već i važno mjesto okupljanja društvene elite, kulturnih stvaralaca i putnika koji su tražili udobnost i stil u rastućem gradu na Vrbasu. Njegova gradnja označila je novo poglavlje u urbanom razvoju Banjaluke.
– Odmah nakon otvaranja 1933. godine, banjalučki hotel Palas postao je prestižno mjesto, mnogo više od obične spavaonice ili kafane. U tom veoma modernom hotelu zimi su organizovani raskošni balovi, koncerti, čajanke Kola srpskih sestara, Gajeretove bajramske zabave… U hotelskom bioskopu gledali su se kultni filmovi, a u kafani se slušala muzika vojnog ili nekog džez orkestra. Ipak, sudeći po onovremenim novinama, najveću pažnju, pravu senzaciju, izazvalo je gostovanje čuvene Sofke! – piše na svom „Fejsbuk“ profilu banjalučki istoričar Zoran Pejašinović.
Bilo je to, dodaje on, avgusta 1935. godine, kada je slava Sofke Nikolić uveliko prevazilazila državne granice.
– Ona je, naime, još dvadesetih godina počela snimati gramofonske ploče u Berlinu, u Parizu su njeni obožavaoci provaljivali u muzički studio gdje je snimala, nastupala je i u kultnoj „Olimpiji”, da bi u Mulen Ružu, po nekim izvorima, tri sata nakon njenog nastupa trajao bis! Američke radio stanice su njene pjesme puštale i po nekoliko puta za noć! Muškarci širom svijeta su maštali o njoj, a udvarao joj se, kažu, i Rudolf Valentino – navodi Pejašinović.
U Beogradu su je, napominje, nazivali „Кraljicom Skadarlije”.
<>
– Ona je svojim jedinstvenim izvođenjem pjesama „Aj kolika je Jahorina planina”, „Cojle Manojle”, „Кad bi znala, dilber Stano”, kao i niza drugih, goste kultnih beogradskih kafana godinama „bacala u sevdah”, punila im dušu i praznila novčanike. Među njenim obožavaocima bili su i Dučić, Vladimir Ćorović, Nušić, Ujević, Osman Đikić, a Aleksa Šantić je sa njom, sa suzama u očima, pjevao svoju „Eminu” – ističe.
Zabilježeno je, piše, da je Sofkin nastup u kafani „Кragujevac” još 1929. godine, prvi put u istoriji Radio Beograda, emitovan kao direktan prenos.
– Te radio emisije bile su, kažu, slušanije nego prenosi utakmica fudbalske reprezentacije Jugoslavije. Sofkin glas, „praćen čudnim plamenom njenih crnih očiju i zvukom daira, po kojima đavolasto glasom prevlači, bio je u stanju da u sevdah natera sve slušaoce”, pisala je beogradska „Pravda”. Neko je pribilježio i da je ruski književnik Aleksandar Кuprin bio toliko fasciniran Sofkom da je o njoj napisao čitav feljton – kaže Pejašinović.
Bilo kako bilo, Sofka se vrelog ljeta 1935. godine obrela u Banjaluci.
. Bila je odlično prihvaćena, a lokalni novinari, nenavikli na ovakve senzacije, oprezno, gotovo uštogljeno, pisali su: „Zahvaljujući Sofkinoj interpretaciji i uopšte njenom temperamentu, dnevno vidimo izvestan broj gostiju, bolje situiranih, kako sede sve do sitne sate i nikako da se odele od Sofkinih melodija, od njenog sevdaha i temperamenta, u čemu je ona neka vrsta virtuostkinje”. Banjalučani su iznad svega obožavali njeno izvođenje danas malo poznate vranjanske pjesme „More, vrćaj konja, Abdul Ćerim ago” (pjesmu će kasnije izvoditi Safet Isović i Staniša Stošić). Tu numeru Sofka je svako veče pjevala pred Palasom i njome dirala dušu Banjalučana, posebno mladih pjevača, koji će tu pjesmu prenijeti u kafane na periferiji grada, pa će Sofkin duh, još dugo poslije njenog povratka u Beograd, živjeti po mahalama i sokacima sa obje strane Vrbasa – zaključuje Pejašinović.
