Na današnji dan prije tačno 56 godina – 27. oktobra 1969. godine, u 9 časova i 11 minuta, zemlja se zatresla, a Banjaluka je u trenu postala ruševina.
Razorni zemljotres magnitude 6,6 po Rihterovoj skali pogodio je grad i okolinu, ostavivši za sobom stotine povrijeđenih, srušene zgrade i tišinu koja se pamti decenijama.
Nekoliko udara
Prema podacima seizmologa Hidrometeorološkog zavoda Republike Srpske, Banjaluku su 26. i 27. oktobra 1969. godine pogodila četiri jaka zemljotresa.
Glavni udar desio se u nedjelju ujutru, 27. oktobra u 8.10 časova jačine 6,6 stepeni Rihterove skale, a dan ranije prethodila su mu dva jaka zemljotresa u 15.36 časova jačine 5,6 stepeni Rihterova i u nedjelju 2.55 časova jačine 4,8 stepeni po Rihteru.
Poslije glavnog udara 27. oktobra, uslijedio je naknadni udar u 8.53 časova jačine 4,7 jedinica Rihterove skale.
Epicentar najjačeg zemljotresa nalazio se oko 10 kilometara sjeverozapadno od Banje Luke, a intenzitet u epicentralnoj zoni procijenjen je na IX stepeni MSK-64 skale.
Grad pod ruševinama
Najviše su stradale tadašnje opštine Banjaluka, Čelinac i Laktaši, dok su oštećenja zabilježena širom Bosanske Krajine.
Zemljotres je odnio 15 života, a 1.117 ljudi je povrijeđeno. Više hiljada objekata bilo je srušeno ili teško oštećeno – među njima škole, bolnice, kulturne ustanove i stambene zgrade.
Veća ljudska stradanja izbjegnuta su zahvaljujući srećnoj okolnosti da je 26. oktobar godine bila nedjelja, odnosno neradni dan, čime je izbjegnut masovni boravak radnika na radnim mjestima, kao i učenika i studenata u školskim objektima. Kako je zemljotres izazvao oštećenja objekata, Štab narodne odbrane je i sutrašnji dan 27. oktobar. godine proglasio za neradni radi popisa šteta, tako da ni toga dana, kada se desio glavni udar, nije bilo masovnog boravka učenika u školskim objektima.
<>
Škole zatvorene, nastava u drugim gradovima
Zemljotres je nanio ogromnu materijalnu štetu na 86.000 stambenih jedinica, i to na 266 školskih objekata, 152 objekta javne uprave i administracije, 146 kulturnih objekata, 133 zdravstvena objekata, te na 29 socijalnih ustanova.
Procijenjeno je da je dvije trećine školskih objekata trajno neupotrebljivo, pa su učenici i profesori nastavili školsku godinu širom tadašnje Jugoslavije – u Beogradu, Novom Sadu, Sarajevu, Tuzli i drugim gradovima.
Sirene podsjećaju
ovodom obilježavanja 55 godina od zemljotresa, danas će se tačno u 9.11 časova oglasiti sirene sistema za obavještavanje i uzbunjivanje Grada Banjaluka.
Sirene će se čuti jednoličnim tonom u trajanju od 60 sekundi, uz glasovnu poruku kojom se građani podsjećaju na tragični događaj iz 1969. godine.
Dragocjeni filmski zapis
Kino-amater iz Banjaluke Goran Barać lani pronašao i priredio do tada nepoznat filmski zapis o Banjaluci neposredno nakon zemljotresa.
Film je snimio Antun Džaja, u periodu od novembra 1969. do marta 1970. godine.
Kako je naveo istoričar Zoran Pejašinović, riječ je o ekskluzivnom materijalu, u kojem se mogu vidjeti autentični kadrovi razrušene Banjaluke, među njima i snimci Realke, jednog od simbola grada.
Grad koji se ponovo uzdigao
Zemljotres iz 1969. godine bio je prekretnica u istoriji Banje Luke. Obnova grada trajala je godinama, a pomoć je pristizala iz svih krajeva tadašnje Jugoslavije.
Uz solidarnost i zajedništvo, Banja Luka se ponovo uzdigla, ali sjećanje na 27. oktobar 1969. godine ostalo je duboko urezano u kolektivno pamćenje njenih stanovnika.
Simbol tog sjećanja i danas je sat na Trgu Krajine, koji je zaustavljen tačno u 9.11 trenutku kada je grad prestao disati na nekoliko sekundi.
<>
